پایگاه اطلاع رسانی مهدی مسائلی حجت الاسلام و المسلمین مهدی مسائلی
موضوع وهن مذهب بودن قمه زنی در زمان کنونی اگرچه یکی از تأکیدات علما بر نهی از قمه‌زنی است ولی این عمل از جهاتی دیگر مورد نهی و حرمت قرار می‌گیرد و فقهای بزرگ شیعه با توجه به این جهات فتوا به تحریم قمه زنی داده‌اند. در ادامه نگاهی به فتوای علمای بزرگ شیعه دراین‌باره خواهیم داشت:
ضرری بودن قمه‌زنی
مرحوم شیخ مرتضی انصاری که سرآمد فقهای شیعه در قرن‌های اخیر است، قمه زنی را از جهت ضررها و آسیب‌های به بدن می‌رساند، حرام می داند. ایشان فتوایی درباره قمه‌زنی دارد که متأسفانه کمتر منعکس شده است و ما آن را در کتاب «عار یا شعار، قمه‌زنی در ترازوی عقل و شرع» منتشر نمودیم. ایشان در این باره می‌نویسد:
«در تعزیه‌داری حضرت امام‌حسین علیه السلام اگر شخص زخمی مثل تیغ و غیره بر خود بزند که ضرر باشد بر بدنش، حرام است؛ اما اگر [عزاداری به] قسمی باشد که درد و اَلَمش در همان وقت تعزیه‌داری باشد نه بعد از آن، مثل سینه‌زدن به طور متعارفِ ناس [مردم] که سیاه و سرخ شود، ضرر ندارد.»
اصولا از نگاه شیخ اعظم انصاری هرگونه آسیب و ضررزدن به بدن حرام است. چنان‌که ایشان در بیان قاعده لاضرر می‌گوید: «قد استفید من الأدلة العقلیة والنقلیة تحریم الإضرار بالنفس؛ از دلایل عقلی و نقلی حرمت اضراربه‌نفس استفاده می‌شود.»
وی همچنین می‌افزاید: «علما در حکم ضررزدن، تفاوتی بین ضررزدن به خود و دیگران نگذاشته‌اند.»
او همچنین در کتاب فرائد الاصول می‌نویسد: «پس هر ضرری که به خود شخص یا دیگری وارد شود، حرام می‌شود و تفاوتی نمی‌کند که چه کسی این ضرر را وارد کرده است.»
اصل پاسخ شیخ انصاری در فتوایی که گذشت، به زبان فارسی نوشته است و ما عین آن را نقل کردیم، ولی متأسفانه بعضی دیگر از طرفداران قمه‌زنی برای اینکه شیخ انصاری را موافق قمه‌زنی جلوه دهند با تحریفی آشکار عبارت شیخ را این‌گونه به عربی ترجمه نموده‌اند: «إذا اورد الشخص الجرح بمثل السیف و نحوه علی نفسه، و لم یکن مضرا کان ذلک جائزا.»
این در حالی است که شیخ انصاری در قسمت اول این فتوا که ایجاد زخم بر بدن را مصداقِ ضرر و آسیب به بدن معرفی نموده و حرمت آن را بیان می‌کند، در قسمت دوم فتوا نیز ایشان با بیان «سینه‌زدن به طور متعارفِ ناس» بر این معنا تأکید می‌کند.
این نظر شیخ انصاری را می‌توان به میرزامحمدحسن شیرازی، معروف به میرزای بزرگ شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو نیز نسبت داد، زیرا میرزای شیرازی در حاشیه رساله‌ای که این فتوا در آن آمده، به اظهارنظر در مسائل اختلافی با شیخ انصاری می پردازد. اما در ذیل این مسئله میرزا اظهارنظری ندارد و ایشان نیز در این مسئله، فتوای شیخ را پذیرفته و با او هم‌عقیده است.
بدعت و تشریع بودن قمه‌زنی
تعدادی از فقهای بزرگ شیعه نیز معتقدند که قمه‌زنی عنوان عزاداری امام حسین علیه‌السلام را ندارد زیرا عرف این عمل را نشانه عزاداری نمی‌داند و هیچ‌کس در سوگ عزیزانش چنین نمی‌کند. از طرفی دیگر نص و روایت به‌خصوصی نیز درباره آن وارد نشده است؛ از این جهت انجام آن به‌عنوان یک عمل دینی صحیح نیست. مرحوم آیت اللّه سیدمحمدکاظم یزدی صاحب عروة الوثقی که بیشتر فقهای معاصر با حاشیه نگاری کتاب ایشان، مرجعیت خویش را آغاز کرده اند، در این باره می‌نویسد:
« تعزیه‌داری حضرت سیدالشهدا ارواحنا فداه باید به‌نحوی باشد که از خود ائمه‌هدی صلوات الله علیهم رسیده و به مثل زخم‌زدن اذن از ایشان نرسیده است و سابقین از علما رضوان الله علیهم هم رخصت نداده‌اند و زخم‌زدن بر بدن دیگری جایز نیست؛ اگرچه خودش اذن بدهد مگر در مقام علاج اوجاع و بر فرضِ زدن دیه ثابت نیست چون عمد است و در عمد قصاص است نه دیه و ثبوت قصاص هم چون به اذن بوده معلوم نیست؛ مگر در غیربالغ که اذن او مؤثر نیست، و اذن ولی هم ثمر ندارد؛ پس از برای غیربالغ حق‌القصاص ثابت است و اتیان به اعمال مذکوره به قصد مشروعیت و به‌عنوان عبادت تشریع است.»
متأسفانه این فتوای صریح نیز تاکنون کمتر منعکس شده است و ما مستندات آن را در کتاب منتشر نمودیم. 
این نظر مرحوم آیت اللّه سیدمحمدکاظم یزدی مورد قبول تعدادی از فقهای بزرگ دیگر نیز بوده است. چنانچه مرجع بزرگ شیعه آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی بر طبق این مبنا احتیاط واجب را در ترک قمه‌زنی می دانستند، چنانچه ایشان در پاسخ به حکم قمه‌زنی می نویسد:
«رجوع به غیر نماید، اگر مجتهد عادلی تجویز کند در اتّباع او مأذون هستند.»
همچنان‌که مرحوم آیت الله بهجت نیز با اشاره به تحریف کلام خود درباره نظر فقهی آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی می‌نویسد:
«آنچه من گفته‌ام آن است که مرجع بزرگوار آیت‌اللّه سیدابوالحسن اصفهانی با قمه‌زنی مخالف بوده‌اند و تا پایان حیات خود نیز بر این رأی و نظر باقی بودند. و چنین لباسی نیز هم‌اکنون نزد من وجود ندارد.»
از میان فقهای معاصر نیز مرحوم آیت الله سید ابوالقاسم خویی نیز تصریح می‌کنند که قمه زنی عنوان عزاداری امام حسین علیه‌السلام را ندارد و نص و روایت به‌خصوصی نیز درباره آن وارد نشده است؛ ازهمین‌رو انجام آن به‌عنوان یک عمل دینی صحیح نیست. ایشان در کتاب صراط النجاة می‌آورد:
«لم یرد نص بشعاریته فلا طریق الی الحکم باستحبابه؛ نصی درباره شعاربودن قمه‌زنی وارد نشده است؛ پس طریقی برای حکم به استحباب این عمل وجود ندارد.»
البته ایشان پس از بیان این جمله متذکر این مطلب می‌شوند که اگر کسانی این اعمال را از روی خلوص نیت و به‌خاطر همدردی با اهل‌بیت علیهم‌السلام انجام داده‌اند، ممکن است خداوند درصورتی‌که نیتشان خالص بوده، به آنها پاداش دهد. ولی به‌هرحال این ثواب متعلق نیت آنها است و نه عملشان. شاگرد ایشان، مرحوم آیت‌اللّه تبریزی نیز در همین کتاب، این مطلب را تقریر کرده و می‌گوید:
«دخولُ ما ذُکر فی الجزع المستحب لما أصاب سیّد الشهدا علیه‌السلام محل تأمل؛ داخل‌بودن قمه‌زنی در عزاداری امام‌حسین علیه‌السلام جای تأمل دارد.»
همچنین مرحوم آیت الله میرزا جواد تبریزی در پاسخ به سؤالی می‌نویسد:
«داخل‌بودن قمه‌زنی در عزاداری سیدالشهدا علیه السلام و اهل‌بیت و اصحاب ایشان سلام الله علیهم ثابت نیست؛ پس بر همه مؤمنین لازم است که آنچه را به‌عنوان گونه‌ای عزاداری محرز و ثابت است اختیار نمایند؛ همچون گریه‌نمودن و سینه‌زنی و برپانمودن دسته‌های عزاداری و حرکت آن، تا حد امکان به‌سوی امکان عمومی برای عزاداری. خداوند شما را در خدمت به اهل‌بیت علیهم‌السلام موفق دارد و جزای خیر در دنیا و آخرت بدان دهد.»
البته افزون بر علمایی که از آنها در اینجا نام بردیم بسیاری از فقهای گذشته و کنونی نیز بنابر جهات گوناگون فتوا به تحریم قمه‌زنی داده‌اند، که تفصیل آن در کتاب «عار یا شعار» آمده است. اما حاصل سخن این که بر خلاف هجمه‌های بعضی از طرفداران متعصب قمه زنی، فتوا به تحریم قمه زنی از جهاتی همچون ضرری بودن و یا بدعت بودن آن، اختصاص به زمان کنونی ندارد و بسیاری از علمای بزرگ شیعه نیز به آن اعتقاد داشته باشند. هرچند امروز موضوع موهن بودن قمه زنی عنوانی آن‌قدر آشکار است که بسیاری از فقها و علما با توجه به آن فتوا به تحریم قمه زنی داده اند.
مطلبی که در مورد قمه زنی از کتاب غایه القصوی نقل شده دروغ محض است
این مطلب نه در غایه القصوی است نه در عروه الوثقی
کافیه برید در هر دو کتاب جستجو کنید
درووووغه
این فتوا ترجمه متن عربی عروه الوثقی نیست بلکه عین فتواست، اگر در تصویر کتاب دقت کرده باشید به صورت پرسش و پاسخ آمده است زیرا مرحوم شیخ عباسی قمی پس از ترجمه کامل عروةالوثقی در کتاب الغاية القصوى، قسمت انتهایی آن را به سوال‌ها و پاسخ‌هایی اختصاص داده است که به صورت متفرقه از جانب آیت الله سید محمد کاظم یزدی پرسیده شده است. این قسمت را شیخ عباس قمی با این عنوان آورده است: «بعض مسائل مهمه كه در جواب اصوله متفرقه مرقوم فرموده‌اند». سؤال بالا نیز از سؤالات این مجموعه می‌باشد. البته در بعضی از چاپ‌های الغاية القصوى این قسمت مهم انتهای کتاب حذف شده و تنها ترجمه عروةالوثقی آورده شده است.
فتوای تاریخی میرزای نایینی رو هم بذار…فتوای مراجعی مثل سیستانی و وحید خراسانی و… رو هم بذار..این مراجع و علما و فقها بیشتر از تو میفهمن و بیشتر از تو نگران شیعه هستند و مثل تو برای معروف شدن و مشهور شدن با شعائر اهل بیت در نمیفتن…سال به سال قمه زنی داره بیشتر میشه..اصلا دلیل اینهمه تخریب و اینهمه حرف مفت اینه که مراسم سرشکستن هرسال داره گسترش پیدا میکنه..اگر زیاد نبود و اگر اگر همه جای دنیا توی سرزمینهای شیعه نشین این مراسم برگزار نمیشد که انقدر تخریب صورت نمیگرفت..خوشحال هستم که مراجع و علما اینجوری نمیگن و فقط تو برای مشهور شدن اینجوری میگی..این کارها فایده ایی نداره..برای معروفیت به فکر یه راه دیگه باش..
البته ایت الله سیستانی در این مسأله سکوت کرده اند و گفته اند که نظرمان را در این باب اعلام نمیکنیم که نتیجه آن همان احتیاط واجب است و مقلد ایشان باید به فالاعلم رجوع کند.
در حاشیه فتوایی که جناب مسائلی به مرحوم سید یزدی نسبت دادند:
اولا : معلوم نیست مستند این سخن در کدام کتاب مرحوم سید است اما کتاب غایة القصوی که برخی بدان استناد جسته اند، اگر مقصود، ترجمه عروه الوثقی است که توسط محدث قمی نگاشته شده که چنین فتوایی در آن موجود نمی باشد و اگر مقصود کتاب مستقلی از شخص سید یزدی است که چنین کتابی در آثار ایشان یافت نشده است.
وثانیا : برفرض که این فتوا از سید یزدی باشد در پاسخ می گوییم ایشان تمسک به حرمت اضرار بر نفس نکرده اند بلکه فرموده اند دلیلی بر جواز چنین عملی نرسیده است. لذا معلوم می شود که ایشان هم مطلق اضرار بر بدن را حرام نمی داند.
اشکالی که وجود دارد این است که اگر مقصود سید این است که چنین اعمالی حرمت ذاتی دارد که می گوییم طبق قاعده در موارد شبهه تحریمیه که دلیل بر جواز نرسیده همه اصولیین قائل به جواز هستند حتی خود سید، و اگر مقصود حرمت تشریعی باشد، می گوییم اگر عنوان راجحی بر فعلی مترتب گردد و مکلف به قصد آن عنوان، آن را انجام دهد چه تشریعی لازم می آید؟ لذا چنین سخنی از طلبه ای معمولی بعید است چه رسد به مرحوم سید یزدی که استاد این فن می باشد.
ثالثا: هنوز روشن نیست که چرا جناب مسائلی دنبال فتاوای دیگران است؟ مگر فتاوای دیگران برای مقلدین دیگری حجت است؟! اگر دنبال فتاوای دیگران هستید پس چرا فتاوای سائر بزرگان مبنی بر جواز را طرح نمی کنید؟ آیا چنین رویکردی، از موازین علمی برخوردار است! یا همه فتاوا را نقل بفرمائید و یا مقاله ای علمی با بیان ادله و بدون تمسک به گزینش فتاوا ارائه نمائید، اینکه انسان برای اثبات مطالب ذهنی خویش، تنها برخی فتاوا را گزینش نماید، از شأن کسی محقق به ویژه کسی که خود را آزادپژوه نامیده به دور است.
اولا. فتوای مرحوم سید محمدکاظم یزدی ترجمه متن عربی عروه الوثقی نیست بلکه عین فتواست، اگر در تصویر کتاب دقت کرده باشید به صورت پرسش و پاسخ آمده است زیرا مرحوم شیخ عباسی قمی پس از ترجمه کامل عروةالوثقی در کتاب الغاية القصوى، قسمت انتهایی آن را به سوال‌ها و پاسخ‌هایی اختصاص داده است که به صورت متفرقه از جانب آیت الله سید محمد کاظم یزدی پرسیده شده است. این قسمت را شیخ عباس قمی با این عنوان آورده است: «بعض مسائل مهمه كه در جواب اصوله متفرقه مرقوم فرموده‌اند». سؤال بالا نیز از سؤالات این مجموعه می‌باشد. البته در بعضی از چاپ‌های الغاية القصوى این قسمت مهم انتهای کتاب حذف شده و تنها ترجمه عروةالوثقی آورده شده است. مشخصات چاپ در تصویر الصاق شده است.
ثانیا. همان گونه توضیح داده ایم مرحوم یزدی معتقد است که قمه زنی عنوان عزاداری امام حسین علیه‌السلام را ندارد و از این جهت انجام آن به‌عنوان یک عمل دینی بدعت و حرام است. و باید بدانیم اصولاً قمه زنی همواره با عنوان عزاداری انجام می شود و هیچ کس آن را بدون این عنوان به جا نمی آورد. پس عنوان عبادت در کلام مرحوم یزدی هم استدلالی برای تشریع و بدعت بودن قمه‌زنی است نه اینکه ایشان بخواهند حرمت آن را به این عنوان مشروط کنند.
ثالثا. هدف از نشر فتوا پاسخ با شبهات پشتیبانان فکری قمه زنی ست تا نتوانند فتوا به تحریم قمه‌زنی را به بی سوادی و دشمنی با عزاداری نسبت دهند. به دیگر سخن این افراد هرچه قدر هم که بزرگ باشند دیگر نمی توانند مرحوم شیخ انصاری و یا مرحوم سید محمد کاظم یزدی را بی سواد خطاب کنند.
سلام. تشکر فراوان از آقای مسائلی به خاطر زحمت زیادی که کشیدید و مطلب بسیار مفیدی که در مورد فتوای علمای بزرگ شیعه گذاشتید. اجرتان با امام حسین (ع).
در جواب موافقین قمه زنی همین کافی است که تمام رسانه ها و سایت های صهیونیستی، از مراسم گستردۀ عزاداری امام حسین (ع) در بین شیعیان، فقط قمه زنی را منعکس می کنند. پس معلوم می شود که فقط همین عمل، برایشان خوشایند است تا بتوانند شیعه را بدنام کنند. و معلوم است که هر عملی که وهن شیعه باشد، حرام است.
برادر بزرگوار جناب شیخ مهدی مسائلی:
صورت فتوایی که از مرحوم استاد المجتهدین، آیت الله العظمی یزدی رضوان الله علیه قرار داده اید، عامدانه یا جاهلانه تحریف معنوی شده است تا حرمت قمه زنی از آن استنباط شود. حال آنکه سخن ایشان به هیچ وجه من الوجوه ناظر به بحث قمه زنی نیست و بحث اضرار در تعزیه است. ایشان فرموده اند که در تعزیه خوانی، کسی مجوز ندارد که در ضمن تعزیه به بدن شخص دیگری ضرر وارد سازد.
بنده در تعجب هستم که شما که ادعای تحصیل در درس خارج فقه و اصول را دارید، چطور فتوای به این صراحت را که از بد ماجرا، فارسی سلیس نیز نوشته شده است را، عامدانه یا جاهلانه تحریف کرده اید تا غرضتان اثبات شود.
باشد که از طریقه ی غیر علمیتان دست بردارید و به درس خواندن مشغول باشید. پاسخی اگر مرقوم کنید، تشکر میکنم.
سلام علیکم
سخن جنابعالی درباره تحریف عامدانه و جاهلانه فتوای مرحوم یزدی اشتباه و نادرست است زیرا به لسان فتوایی علمای آن زمان آشنایی ندارید. تعزیه اگرچه در زمان کنونی به معنای نمایش صحنه‌های عاشورا را دارد ولی در اصل معنای عام‌تری دارد و معنای آن مطلق عزاداری امام حسین علیه‌السلام است. در لسان فتوایی عصر قاجار نیز تعزیه در معنای مطلق عزاداری استفاده می‌شده است و نمایشی را که امروز ما تعزیه نام‌گذاری می‌کنیم در آن زمان با عنوان «شبیه» از آن تعبیر می‌شده است. متأسفانه جنابعالی در حالی نسبت تحریف عامدانه یا جاهلانه فتوای علما را به بنده می‌دهید که خودتان در ظاهر کلام ایشان تصرف می‌کنید، برادر بزرگوار مرحوم یزدی نفرمودند:«تعزیه خوانی» فرمودند: «تعزیه‌داری» شما چون در ذهنتان تعزیه به نمایش است ناخودآگاه از آن تعبیر به «تعزیه خوانی» می‌کنید.
از این‌ها که بگذریم اگر کلام شما صحیح نیز باشد، چه تفاوتی میان جراحت های تعزیه نمایشی و قمه‌زنی وجود دارد، اگر آن یکی جایز باشد این یکی نیز جایز است و اگر این یکی حرام باشد آن یکی نیز حرام است.
افزون بر این، خوب است بدانید در گذشته قمه‌زنی غالبا در تکیه‌ها و قبل و یا بعد از نمایش شبیه انجام می‌گرفته است.
لطفا شما دیگه اظهار نظر نکن نمیدانی تمامی مراجع مخصوصا نائینی و بروجردی نجفی و ۰۰۰جایز دانسته اند
وهن تعریف داره شما حتما تعریف وهن را نمیدانیییییید
مسائلی برای معروف شدن و کسب شهرت یه فکر دیگه بکن
آقا دمتون گرم؛ خیلی استفاده کردم. کاش این نفهم هایی که در داخل یا خارج کشور، نمایش قمه زنی می دهند و آبروی تشیع را می برند، کمی سر عقل بیایند و اصلاح شوند
وگرنه خداوند زود زود خودشان را با آن کسانی که سر در آخورشان کرده اند، به درک واصل فرماید!
آمین