استخاره و پیش‌گویی‌های سیاسی

دین آنلاین:

حجت‌الاسلام مهدی مسائلی:
در خبرها آمده بود در مراسم یادبود درگذشت مادر آقای احمدی نژاد در تبریز، یکی از روحانیون تبریزی که سخنران این مراسم بود، گفته است: (من در زمان انتخابات در مسجدالحرام برای سه کاندیدا استخاره کردم که برای دکتر آیه ابراهیم آمد که می‌گوید من بت‌ها را خواهم شکست. با این آیه بر خود واجب دانستم به احمدی‌نژاد رأی بدهم.)
کاری به حق و باطل اقدامات احمدی‌نژاد و مباحث سیاسی پیرامون آن ندارم، ولی واقعا برای این نحو استدلال یک روحانی شیعه متأسفم!
سوگمندانه باید گفت امروز موضوع استخاره برای بسیاری از اقشار مذهبی و حتی غیر متدین، ظاهرش استخاره است و باطنش سرکتاب باز کردن، و یا به عبارتی گذشته و آينده را از قرآن دیدن! یعنی مردم با مراجعه به روحانیون از آنها می‌خواهند که تا با نگاه به قرآن برایشان غیب‌گویی نموده و از واقع آینده خبر دهند. این درحالی است که پیش‌بینی و آینده‌یابی با استفاده از قرآن کریم، بی شک از نظر شرع مقدس اسلام ممنوع بوده و پیشوایان دینی از آن نکوهش نموده‌اند. چنانچه در کافی از امام صادق، عليه السلام، روايت‌ شده است كه: «لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآن‏؛ به قرآن ‌فال مزن».( شيخ كليني، اصول كافي، ج ۲، ص۶۲۹)‌‌ مرحوم شیخ حر عاملی پس از آوردن این روایت در وسائل‌الشیعه در تفاوت معنای استخاره و تفأل می‌آورد: «استخاره به معنای طلب خیر و شناخت خیر در دوکاری در ترجیح و انتخاب آنها مردد شده‌ایم، و تفأل عبارت است از شناخت عواقبِ امور و آگاهی از چیزی‌هایی که بر ما پنهان هستند و مانند این چیزها.» (وسائل‌الشيعه، ج‏۶، ص ۲۳۴) به دیگر سخن استخاره در انجام کارها همانند قرعه انداختن برای انجام آنهاست، با این تفاوت که شما از خداوند متعال می‌خواهید که قرعه را در عملی قرار دهد که خیر و صلاح شما در انجام آن می‌باشد؛ اما فال گرفتن یا همان سرکتاب باز کردن به معنای شناسایی و پیش‌بینی کردن عواقب کارها و پیشامدهای آینده و امثال اینهاست. از همین‌رو استخاره هنگامی موضوعیت دارد که تردید و دودلی در انجام کاری وجود داشته باشد و ترجیحی نیز بر انجام و یا ترک آن نباشد، وگرنه تمسک به استخاره برای عملی که بهتر است انجام و یا ترک شود، تنها از جهل و خرافه نشأت می‌گیرد.
البته عملکرد بعضی روحانیون شیعه نیز در ایجاد این نگرش به استخاره بی‌تأثیر نبوده است، چنانکه یادم هست که برای نماز جماعت به مسجدی رفته بودم، شخصی آمد و طلب استخاره با قرآن کرد، استخاره‌ای کردم و گفتم بد است، گفت: توضیح ندارد؟! گفتم: نه! نگاهی خاصی به من کرد و رفت. بعد از آن، به دیدار امام جماعتِ آن مسجد رفتم، مشغول صحبت بودیم که شخصی آمد و طلب استخاره از وی کرد، برق‌آسا دستی بر قرآن زد و چند دقیقه‌ای توضیح استخاره‌اش را می‌داد! توضیحاتش نیز همه‌ جنبه پیشگویی داشت و مخاطب را به هیجان می‌آورد. منتها من مانده بودم از کجای آیات قرآن آنها این مطالب را استخراج می‌کرد. ولی به هرحال متوجه نگاه خاص آن فرد که برای استخاره مراجعه کرد بود، شدم!
آری متأسفانه عده‌ای از روحانیون کار را به جایی رسانده اند که بعضی از مردم تمام کارهایشان را بر مبنای گرفتن استخاره انجام می‌دهند، چرا که می‌خواهند به جای کسب علم و آگاهی و سپس توکل به خداوند متعال در انجام کارها، به ریسمان آینده‌بینیِ استخاره چنگ زنند و به جای اطمینان به خداوند و توکل بر او، قلبشان را با استخاره آرامش دهند. در این میان بعضی از روحانیون شیعه نیز به جای حل مشکلات دینی مردم به فال بینی برای آنها مشغولند! همچنان که عده‌ای دزد مذهبی هم سوار بر این موج شده‌اند و خود را به عنوان امام بعد از مهدی موعود علیه السلام معرفی می‌کنند و برای اثبات حقانیت خویش دلیلی محکم‌تر ازخواب و استخاره نزد عموم مردم نیافته‌اند.
راستش را بخواهید وقتی سخن آن روحانی طرفدار آقای احمدی نژاد را شنیدم، یاد استخاره‌های معروف محمد علی شاه قاجار برای به توپ بستن مجلس و سرکوب مشروطه‌خواهان افتادم! این استخاره‌های محمدعلی شاه قاجار که با خط وی همچنان باقی است، حکایت از آن دارد که وی برای انجام این امور حکومتی و خصوصا سرکوب مشروطه‌خواهان، از روحانی مورد اعتماد دربار تقاضای استخاره می‌نموده است. ماجرای دو نمونه از این استخاره‌ها، بدین قرار است:
متن محمدعلی شاه قاجار: « بسم الله الرحمن الرحیم. پروردگارا! اگر من امشب توپ به درِ مجلس بفرستم و با قوا یا قوه‌ی جبریّه مردم را اسکات نمایم خوب است و صلاح است استخاره خوب بیاید، والّا فلا، یا دلیل المتحیّرین.»
میرزا ابوطالب زنجانی که در نامه ای برای محمدعلی شاه نوشته شده، در جواب این استخاره می نویسد: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏. قالَ لا تَخافا إِنَّني‏ مَعَكُما أَسْمَعُ وَ أَری‏. فَأْتِياهُ فَقُولا إِنَّا رَسُولا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنا بَني‏ إِسْرائيلَ … (سوره طه: آیه ۴۶- ۴۷)حکم خداوند به حضرت موسی و حضرت هارون علیهما السلام شد که بروید نزد فرعون و بگویید ما فرستاده خدا هستیم به سوی تو. بنی اسرائیل را همراه ما آزاد کن. سابق آیه هم می فرماید نترسید ما با شما هستیم. کارها را می بینیم و حرف ها را می شنویم.» آن وقت در پایان، خود میرزا ابوطالب نظر می دهد: «این کار باید اقدام بشود. غلبه قطعی است اگرچه زحمت در اول داشته باشد.» در استخاره‌ی دیگری محمدعلی شاه سؤال می کند که اگر سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی دو روحانی مشروطه‌خواه را از تهران تبعید کند، صلاح است یا نه؟ در این مورد نیز میرزا ابوطالب آیه‌ای را آورده، در آخر آن شخصاً اضافه می کند که: «برای بندگان اعلیحضرت اقدس همایون شاهنشاه اسلام پناه نَصَر جَیشَهُ (خداوند به سپاهش یاری رساند) نهایت عظمت در این کار خواهد بود. ان شاءالله.» ( محمود حکیمی، هزار و یک حکایت تاریخی، ج۳ ، ص۲۴۸)