نگاهی به طنز پرجنجال مهران مدیری

اخیرا مهران مدیری در برنامه دورهمی با استفاده از بعضی شخصیت های اسلامی، مطلب طنزی را درباره دورویی و جهالت بیان کرد که بعضی از اهل سنت این سخنان را توهین به صحابه شمار آوردند و به آن اعتراض کردند. بعضی از فعالان عرصه وحدت اسلامی نیز این سخنان را ناشایست و تفرقه انگیز دانستند. بنده سال هاست که در عرصه وحدت اسلامی به تحقیق و پژوهش مشغولم و البته نگاهی نیز به لطیفه گویی و طنز در تراث اسلامی دارم. به نظر حقیر طنزی که مهران مدیری استفاده نمود کاربرد فراوانی در کتابهای ادبی و طنز اسلامی دارد و در گذشته کسی آن را توهین به اعتقادات مذهبی حساب نمی آورده است، اما متأسفانه هم اکنون حساسیت های مذهبی نسبت به گذشته متفاوت شده است و این گونه طنزها جنبه توهین به خود گرفته است.

حقیقت این که در این گونه طنز قضاوتی درباره شخصیت ها نمی شود بلکه اساس طنز بر این مطلب است که افرادی بدون شناخت و آگاهی، به اظهار نظر درباره شخصیت های اسلامی می پردازند. از این جهت چنین لطیفه هایی نه تنها وحدت اسلامی را هدف قرار نداده است بلکه تعصبات کور مذهبی را به سخریه می گیرد. نمونه معروف چنین لطیفه ای همان ضرب المثل «خَسن و خُسین، هر سه دختران معاویه بودند!» می باشد.

دو لطیفه دیگر نیز که در ادامه می آید بر همین سیاق می باشند:
?از کسی پرسیدند که «امیرالمؤمنین علی را شناسی؟»
گفت:« شناسم» گفتند: «چندم خلیفه بود؟» گفت: «من خلیفه ندانم، آنست که حُسین او را در دشت کربلا شهید کرده است.»
?نقل است روزی در مجلسی نزد شخص زاهد بی‌سوادی، که مردم خیلی به او ارادت داشتند، نام حضرت لوط را بردند، او گفت: خدا لعنتش کند. به او گفتند: این چه حرفی است که زدی؟ حضرت لوط- علیه‌السلام- یکی از پیامبران خداست.
او ناراحت شد و گفت: نمی‌دانستم، تصور کردم شخص بدی است. سپس همان‌جا صیغه‌ی توبه را جاری کرد. بعد از مدتی کلام اهل مجلس به فرعون رسید، به او گفتند: نظرت در مورد فرعون چیست؟
گفت: من الآن توبه کردم که در مورد پیامبران الهی سخنی بگویم.

با این همه این مطلب را نیز باید متذکر شد که نویسندگان طنز دورهمی اگر عنوان لعن را لطیفه خویش حذف می کردند شاید این همه جنجال ها را بر نمی انگیخت.

فیلم جنجالی مهران مدیری: